Auteursrecht
Tot hoever reikt de lange arm van de muziek- en filmindustrie? Dat is een vraag die steeds actueler wordt, zeker na de uitspraak van het Amerikaanse Hooggerechtshof dat een P2P-dienst als Grokster vervolgd kan worden voor inbreuken op het auteursrecht. Dat wil nog niet zeggen dat een veroordeling volgt, maar toch….
De Europese Commissie heeft niet minder dan 8 richtlijnen uitgevaardigd die de belangen van auteursrechthebbenden moeten waarborgen in het digitale tijdperk. De machtsverhouding tussen bedrijfsleven en burgers is volledig scheef. Politici formuleren krampachtig wetten die maar één bedoeling hebben: de informatiesamenleving veranderen in een informatiewinkel, waarbij (ongeacht welke bepaling inzake privacy dan ook) het bedrijfsleven bevoegdheden krijgt om het exacte lees- en luistergedrag van iedere burger minutieus in de gaten te houden. Die benadering werkt zelfs door in de voorgestelde Grondwet van Europa: die stelt in boek II artikel 77 vast dat intellectueel eigendomsrecht een mensenrecht is dat sterke constitutionele bescherming verdient. Een sterkere devaluatie van de term mensenrecht is nauwelijks mogelijk.
De meest recente Europese richtlijn over intellectuele eigendomsrechten (2004/48/EG) biedt collectieve beheersorganisaties het recht invallen en beslagleggingen te doen bij particulieren bij verdenking van kopiëren met commercieel oogmerk. Daar is op zich niets op tegen, indien grootschalige piraterij van merkgoederen aan de orde is. Onder druk van de entertainmentindustrie is dit echter uitgebreid naar alle mogelijke vormen van auteursrechtschending.
De entertainmentindustrie was al eerder op haar wenken bediend met de Europese richtlijn voor Auteursrecht uit 2001. De richtlijn geeft de industrie een wettelijke bescherming van de technische middelen waarmee ze ongewenst gebruik tegengaat, zoals Digital Rights Management. Deze richtlijn is op 1 september 2004 in Nederland in werking getreden door een herziening van de Auteurswet uit 1912. De Auteurswet bevat nu een generiek verbod op het verbreken van digitale sloten op film- en muziekbestanden. Een consument die bijvoorbeeld een CD koopt die beveiligd is tegen afspelen op de CD-ROM van een computer, mag die beveiliging niet doorbreken.
Hoewel het recht op thuiskopie in de wet gehandhaafd blijft, kunnen digitale sloten het maken van zo’n kopie verhinderen, zonder dat de consument enig recht heeft om zich daarover te beklagen. Hierdoor wordt ook de beperking in de beschermingsduur van het auteursrecht (namelijk 70 jaar na de dood van de auteur, of 50 jaar na de opname van de muziek) ontkracht. Het doorbreken van een digitaal slot blijft onrechtmatig.
Vrije informatie wordt op die manier onttrokken aan het publieke domein. Ook voor onderzoekers op het gebied van beveiliging en cryptografie heeft het verbod op het doorbreken van digitale sloten grote gevolgen. Onderzoek naar cryptografie en beveiliging kan door het verbod niet worden gepubliceerd omdat daarmee inzicht wordt gegeven in de zwakheden van digitale sloten op film en muziek. Hierdoor wordt de vrijheid van meningsuiting door de nieuwe Auteurswet zeer ernstig beknot.
Er is in de Tweede Kamer herhaaldelijk gedebatteerd over mogelijkheden om gebruikersrechten steviger te waarborgen. Die pogingen zijn echter grotendeels mislukt, waardoor Nederland op dit moment een Auteurswet heeft die de vrijheid van meningsuiting aanzienlijkt inperkt. Uiteraard geven politici van verschillende partijen aan een stevig debat te willen voeren over de houdbaarheid van het auteursrecht. Uiteraard spreken zij steun uit voor de suggestie dat wat met publiek geld tot stand is gebracht, ook publiek toegankelijk zou moeten zijn. Zij zijn gecharmeerd van het Engelse model, waarbij de BBC zoveel mogelijk uitzendingen publiek toegankelijk maakt onder Creative Commons licentie. Dit zijn echter veelal mooie woorden; debat is tot op heden niet gevoerd.
Politici van allerlei kleur hebben niet de consequenties overzien van de inperkingen die in het Auteurswet zijn opgenomen. Desondanks is het uiterst moeilijk om verspreiding van muziek en films aan banden te leggen. Indien de verspreiding zich verplaatst naar het FreeNet wordt inperking zo goed als onmogelijk. Die anarchistische omgeving maakt censuur volstrekt onmogelijk. Die verplaatsing zou nog wel eens grotere financiële gevolgen kunnen hebben dan de huidige instorting van de CD-verkoop. Want iedereen kan het FreeNet op en niemand houdt dat tegen, ook geen uitspraak van een Hooggerechtshof…..
Juli 2005.
