31 maart 2006
De regering is bezig om een wijzigingsvoorstel te maken op de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 . De regering gaat er in dit wijzigingsvoorstel van uit dat de bevoegdheden van de inlichtingendiensten AIVD en MIVD uitgebreid worden in het belang van de terrorismebestrijding. De regering wil de inlichtingendiensten de mogelijkheid geven om gebruik te maken van een verplichting voor bestuursorganen en bedrijven om gegevens af te staan als door de veiligheidsdiensten daarom wordt gevraagd. Tevens wil de regering de mogelijkheden voor datamining vergroten. Het wetsvoorstel vloeit voort uit een brief van 15 juli 2005 van minister Remkes van Binnenlandse Zaken. In die brief worden een aantal suggesties gedaan als gevolg van de analyse van de aanslag in Madrid . 'De aanslagen in Madrid lijken te wijzen op een veel diffusere werkwijze bij de organisatie en voorbereiding. Waar daders en organisaties zich verschuilen onder hun potentiële slachtoffers en schuil gaan achter een patroon van ogenschijnlijk normale maatschappelijke activiteiten, zullen ook het speuren naar informatie, de bewaking en eventuele onderzoeken en controles minder gericht kunnen zijn. Dat betekent dat meer dan voorheen door uitwisseling van informatie tussen uiteenlopende overheidsdiensten, door koppeling van gegevensbestanden en door uitwisseling en coördinatie van informatie getracht zal moeten worden om de 'verdachte afwijking' te vinden', zo wordt daarin vermeld.
Uit het wetsvoorstel blijkt dat de AIVD vooral uit is op gegevens betreffende de identificatie, de verplaatsing, communicatie en financiën van personen. De verplichting om informatie aan de inlichtingendiensten af te staan wordt verregaand uitgebreid. Momenteel kan de AIVD bestuursorganen verzoeken om bepaalde gegevens vrij te geven, maar ze kan de organen niet dwingen tot het afstaan ervan. Dat gaat veranderen. In het wetsvoorstel wordt aangegeven welke bestuursorganen verplicht worden gegevens af te staan. Expliciet wordt gesteld dat rechtstreekse geautomatiseerde toegang mogelijk moet zijn. 'Hierbij moet worden gedacht aan de situatie dat door een dienst via een on line verbinding in real time gegevens kunnen worden opgevraagd bij het bestuursorgaan’. Aanbieders van openbare telecommunicatienetwerken en -diensten hadden al een verplichting om verkeersgegevens en directe gegevens van de abonnees af te staan, maar nu worden ook leveranciers van webhosting, internettelefonie, besloten netwerken, financiële dienstverleners en vervoerders verplicht tot het afstaan van data. De gegevens mogen opgevraagd worden ongeacht de persoon; de beperking in doelgroepen die tot nu toe bestond (zoals personen waarvan wordt vermoed dat ze een gevaar vormen voor de democratie e.d.) wordt opgeheven. Daarnaast krijgt de AIVD de mogelijkheid tot 'verstoren'. Het gaat om die activiteiten van de AIVD waarbij 'met name bepaalde antidemocratische, staatsgevaarlijke activiteiten of ander in de WIV 2000 genoemde belangen worden ontmoedigd of in de kiem gesmoord met als doel te voorkomen (preventief) dat de met de genoemde activiteiten gepaard gaande risico’s worden gerealiseerd’. Naast deze uitbreidingen van de bevoegdheden kent het voorstel nog een aantal procedurele aanpassingen, zoals in de termijnen, toestemmingprocedures en benoemingsprocedure van de Commissie van Toezicht. De AIVD krijgt met dit wetsvoorstel in de hand de mogelijkheid om veel meer gegevens te gaan verzamelen. Daarin zit een risico, met name daar waar het gaat om mensen die geen gevaar vormen voor de nationale veiligheid (de meerderheid). De bestanden zullen op verschillende manieren doorzocht kunnen worden. De belangrijkse zoekmethode zal het zoeken zijn op basis van profielen. Het probleem hierbij is dat binnen deze profielen mensen vallen die niet aan terrorisme te relateren zijn. Het risico bestaat dat die data een eigen leven gaan leiden, waardoor mensen onnodig kunnen worden gecriminaliseerd. Ook levert het handmatig uitzoeken van de resultaten bergen werk op waarvan het resultaat vrijwel niks oplevert. Bits of Freedom is uiteraard niet geporteerd van de uitbreiding in deze wet. De organisatie vindt de argumentatie van de regering in de memorie van toelichting zeer zwak en vraagt zich dan ook in alle gemoede af wat de zin is van deze inperking van de privacy, aangezien de risico's veel groter zullen zijn dan de baten. Er kunnen dan ook veel vraagtekens geplaats worden bij dit voorstel.
