9 juli 2009
De IT-journalist Brenno de Winter daagt de Vereniging Nederlandse Gemeenten voor de rechter. De VNG weigert in te gaan op vragen van de journalist over het gebruik van open sourcesoftware. De Winter brengt sinds februari in kaart in hoeverre gemeenten open sourcesoftware gebruiken en hoe beslissingen dienaangaande binnen overheidsinstellingen worden genomen. Sinds staatssecretaris Heemskerk zijn plan voor het gebruik van open standaarden en open source bij gemeenten lanceerde, zijn gemeenten verplicht bij aanbestedingen van software de voorkeur te geven aan varianten met open source. Om te kijken in hoeverre dit actieplan wordt uitgevoerd, schreef De Winter alle 441 gemeenten aan met een verzoek om hun beleid openbaar te maken. 273 gemeenten gaven gehoor aan zijn verzoek. Een ander deel van de gemeenten weigert mee te werken omdat ze de uitvoering van het plan ondergebracht hebben bij de VNG. Deze vereniging heeft twee verzoeken om haar handelen openbaar te maken afgewezen, omdat de Vereniging stelt niet onder de Wet openbaarheid van bestuur te vallen. Eerder publiceerden wij al over het rumoer dat deze WOB-verzoeken veroorzaakten in gemeenteland.
De Winter vindt dat de VNG zich bezighoudt met het maken van beleid. 'Gewoonlijk doet een gemeente dit zelf en dan is er democratische controle. Nu dus niet. De Wet openbaarheid bestuur regelt dat burgers kunnen volgen hoe beleid wordt gemaakt en uitgevoerd. Via deze constructie met de VNG zou dat niet meer kunnen, en dat moet de rechter nu doorbreken'. De gemeenten proberen het onderzoek ook te hinderen, zegt de journalist. Dat doen ze door tijdrovende procedures te starten of door leges te heffen voor het verzoek om openbaarheid. De Winter: 'In totaal kan de rekening wel tot zo'n 7.000 euro oplopen, maar ik vind Europese regelgeving aan mijn zijde. Het is jammer dat dit allemaal kosten zijn die niet nodig waren geweest als de VNG gewoon openheid van zaken had gegeven'. Om steun te geven aan het onderzoek dat door tegenwerking te duur wordt, is er een fonds in het leven geroepen door stichting Vrijschrift. De Winter publiceert de procedures op website Bigwobber.nl. De eerste resultaten van zijn onderzoek zijn hier te vinden. Hij heeft bijvoorbeeld interesse in papieren uit 2004 toen de VNG namens de gemeenten met Microsoft heeft onderhandeld. Uiteindelijk werd er een contract gesloten met Microsoft. 'Maar die documenten zijn dus niet toegankelijk, want die zijn van de VNG, en niet van de gemeenten', zo zegt De Winter in Webwereld. De Winter vindt dat de VNG te veel invloed heeft op de gemeenten om niet onder de WOB te vallen. De VNG blijkt nog niet op de hoogte te zijn van de aanklacht. De Winter is verbaasd dat de VNG de aanklacht niet heeft zien aankomen, zeker na zijn laatste sommatie. Hij hoopt nu bij de rechter meer resultaat te boeken. Wanneer de zaak dient is nog niet bekend. Overigens lijkt het mij dat als gemeenten weigeren informatie te verschaffen (of ze nu wel of niet de VNG hebben ingeschakeld om iets af te handelen) ze iets te verbergen hebben. Het initiatief van De Winter is zeer lovenswaardig; mijn conclusie is nu al dat de weigerende gemeenten open source laten sloffen. Ook al verliest De Winter de zaak, wat mij betreft hebben de gemeenten al laten merken hoe ze over transparantie, open source en openbaarheid denken. Hoe noemen we dat ook al weer ? Arrogant, geloof ik….
