3 augustus 2009

We hebben al eerder gemeld dat computers het steeds eenvoudiger maken om oude handschriften te kunnen herkennen en te kunnen transcriberen. Nu is er een OCR-systeem ontwikkeld waarmee het mogelijk is om klassieke Griekse inscripties naar 'auteur' te onderscheiden. 'You might call it CSI Ancient Greece', zo zegt Stephen Tracy, hoogleraar Grieks en Latijn aan de Ohio State University en hoogleraar Klassieke Studies en directeur van de American School of Classical Studies in Athene. In het collegejaar 2008-2009 werkte hij als gasthoogleraar bij het Institute for Advanced Study in Princeton, waar het systeem bekend gemaakt werd. Hij daagde een groep IT-wetenschappers uit om OCR-software te ontwikkelen dat oude inscripties zou kunnen groeperen naar hun makers en dus zou groeperen op ouderdom. De techniek verwerkt inscripties in een fractie van de tijd die een mens nodig heeft. 'This is the first time anything like this had been done on a computer', zo vervolgt Tracy. En hij voegt er aan toe: 'They knew nothing about inscriptions'. Normaal gesproken kost het veel tijd om de eigenaardigheden van een auteur te analyseren. Het kost veel training, wat een computer niet nodig blijkt te hebben. Via patroonherkenning blijken inscripties uitermate snel in te delen. Lambert Schomaker, hoogleraar aan de universiteit van Groningen, die veel werk heeft gedaan voor het herkennen van middeleeuws handschrift met de computer, noemt de scanner ‘een bijzonder knap staaltje’.

Tracy heeft zich al zijn gehele carrière beziggehouden met het ontwikkelen en initiëren van dit soort technieken, die het geleerden mogelijk maken om de tienduizenden klassieke Atheense en Attische inscripties te ontcijferen en te dateren. 'Most inscriptions we find are very fragmentary', zo zegt hij. 'They are very difficult to date and, as is true of all archaeological artefacts, the better the date you can give to an artefact, the more it can tell you'. Deze inscripties hebben zich, net zoals gewone handschriften, over de eeuwen ontwikkeld qua karaktertrekken en wijze van inscriberen. 'Lettering of the fifth century BC and lettering of the first century BC don't look very much alike, and even a novice can tell them apart', zo zegt Tracy. Maar het nauwkeuriger dateren van inscripties, zeg tot een tijdraam van plm. 100 jaar, kost meer training, meer tijd en veel inspanning. Tracy bijvoorbeeld heeft 15 jaar gewerkt aan zijn eerste boek. 'One iota, a letter of the Greek alphabet, is pretty much like another, but I know one inscriber who makes an iota with a small little stroke at the top of the letter. I don't know another cutter who does. That becomes, for him, like a signature', zo vervolgt Tracy, die voornamelijk vetrouwt op de vorm van de individuele letters om auteurs te herkennen, zoals dat ook gebeurt binnen de paleografie. 'These signatures aren't always apparent even after painstaking analysis, and attributions can vary among scholars', zegt Michail Panagopoulos, een computerwetenschapper van de National Technical University van Athene, die het onzerzoek leidde samen met Constantin Papaodysseus, Associate Proffessor van de School of Electical and Computer Engineering. 'I could show you two 'A's that look exactly the same, and I can tell you they are form different writers', zo zegt Panagopoulos. 'We determined what different cutters meant each letter to look like by overlaying digital scans of the same letter in each individual inscription. This average is a letter's 'platonic realisation'. After performing this calculation for six Greek letters selected for their distinctness – Α, Ρ, Μ, Ν, Ο and Σ – across all 24 inscriptions, we compared all the scripts that professor Tracy provided'. De analyse leidde tot een correcte toewijzing van de inscripties aan zes verschillende auteurs, die actief waren tussen 334 – 134 v. Chr.. 'I was both surprised and encouraged', zo zegt Tracy. De Griekse computerwetenschappers willen een database bouwen van digitale inscripties, zodat alle nieuw ontdekte en geanalyseerde inscripties snel toegewezen en gedateerd kunnen worden. Voor het verslag van Tracy klik hier.