10 december 2009
Veel diensten op internet lijken gratis, maar schijn bedriegt. De Consumentenbond maakt zich zorgen over de grote hoeveelheden data die verzameld worden van de ijverige gebruikers. Bart Combée, sinds april directeur van de Consumentenbond, is verontrust over de toenemende verzameldrang van 'gratis' online diensten, die persoonsgegevens, surfgedrag en profiel willen kennen. 'Je denkt dat je gratis informatie en diensten aantreft. Maar voor niets gaat de zon op. Er moet iemand zijn die het betaalt. Je bent als consument onderdeel van de transactie zonder dat je kan beoordelen wat precies jouw inbreng is'. Combée denkt dat informatie over de internetter uiteindelijk gebruikt wordt voor prijsdifferentatie, dat een bepaalde gebruiker een andere prijs gaat betalen dan iemand anders. Of dat het gebruikt wordt om risicovolle transacties uit te sluiten, waardoor je opeens moeilijk aan een lening of zorgverzekering of iets anders komt. Wat de situatie vooral verontrustend maakt is dat Nederland het niet erg lijkt te vinden. 'Nederlanders zijn ongehoord naïef over privacy. Uit onderzoeken blijkt dat we in de wereldtop zitten op het gebied van breedbandgebruik en online koopgedrag. Maar we zijn ook een van de naïefste landen. Dat is een rare tegenstelling, en erg risicovol'.
Een aantal weken geleden was Combée in Brussel bij een privacy-conferentie van de Europese koepel van consumentenorganisatie (BEUC). Daar leidde hij een debat over 'behavioural advertising', waar ook het omstreden bedrijf Phorm en Google aan mededen. Phorm is volgens Combée een extreem onwenselijk voorbeeld van een bedrijf dat gebruikersdata verzamelt. 'Ze zijn als een postbode die je brieven inkijkt om te bepalen welke reclamefolders je moet ontvangen. Dat gaat veel te ver, je moet kunnen surfen zonder dat er iemand meekijkt'. Google doet het een stuk beter, vindt Combée. Zij bieden een opt-out cookie aan. Meer transparantie zou het bedrijf wel sieren. 'Probleem is: ik weet niet wat Google van mij weet. Ik weet niet in wat voor databases ik sta en wat er met die informatie gebeurt. Ik wil zelf aan het roer staan'. Meer transparantie is ook gewenst bij andere leveranciers van gratis online diensten. 'Veel mensen vinden het helemaal niet erg om veel persoonlijke gegevens te delen, kijk maar wat iedereen over zichzelf online zet. Maar je moet als consument kunnen zeggen: mijn webgeschiedenis is van mij, en je mag het niet gebruiken. Probleem is dat je nergens nee kunt zeggen'. Een ander bezwaar tegen de modus operandi van online diensten is dat zij zich verschuilen in lange gebruikersvoorwaarden. 'Het zijn vaak enorm lange juridische teksten waar ergens een privacystatement in verstopt is. Niemand leest dat. Er moet beter gecommuniceerd worden wat er met jouw data gebeurt'.
