16 maart 2010
Het kabinet herhaalt voor openheid van ACTA te zijn en daarvoor te pleiten bij de partijen in de onderhandelingen, zoals blijkt uit de brief van de ministers van Economische Zaken en van Justitie (Van der Hoeven en Hirsch Ballin). Ze informeren hierin de Tweede Kamer over de geheime onderhandelingen over het verdrag. 'Om alle belanghebbenden goed en volledig te informeren over de inhoud van de onderhandelingen is meer transparantie nodig', zo stellen beide ministers. Daarom roepen ze de Europese Commissie op de betreffende documenten 'zoveel mogelijk geheel of gedeeltelijk openbaar te maken'. De Commissie zelf is ook verdeeld. Eurocommissaris Kroes wil geen absolute openheid over ACTA. Volgens Europarlementariër en mede-VVD'er Jeanine Hennis-Plasschaert is Kroes wel vóór openheid, maar moet zij zich als EC-lid scharen achter de verantwoordelijke Eurocommissaris: Karel de Gucht. 'Hij is 'leading' in deze kwestie', legt Hennis-Plasschaert uit. Zij benadrukt het belang van openheid, maar geeft wel aan dat volledige openheid niet per sé wenselijk is. Zij haalt net als Kroes het risico van bedrijfsschade aan, wat echter een zeer beperkt risico is. Documenten en gesprekken worden maar al te gauw in hun geheel tot 'geheim' bestempeld, terwijl dat vaak niet nodig is. Soms zijn geheime zaken ook om volkomen onduidelijke redenen tot geheim verklaard. 'Bijvoorbeeld in de hele affaire Swift'. Dat betreft de overdracht van bankgegevens door de Europese Unie aan de Verenigde Staten.
'Daar was op een gegeven moment een geheim aanhangsel bij documenten. We moesten voor inzage naar een apart gebouw, met controle en bewaking', zegt de Europarlementariër. 'En wat stond er in het aanhangsel? Dat de naam van het bedrijf in kwestie Swift was'. Geheimhouding voedt achterdocht, legt Hennis-Plasschaert uit. 'En die woedt al flink. ACTA wordt buiten de reguliere instituten als de G8, de wereldhandelsorganisatie WTO en de intellectuele eigendomsorganisatie van de VN, de WIPO, afgehandeld'. ACTA moet namaakartikelen, maar ook internetpiraterij bestrijden, waarbij onder meer ISP's worden betrokken voor preventie en handhaving, ofwel: filtering. De Gucht heeft vorige week herhaald dat hij ACTA noodzakelijk acht, om handel en innovatie te beschermen. Hij zegt dat geheime onderhandelingen niet verkeerd zijn en dat een minimum aan vertrouwelijkheid juist onderhandelingen mogelijk maakt. Betrokken partijen kunnen dan in alle rust concessies doen, redeneert hij. Wel zegt De Gucht toe voor meer openheid te willen lobbyen. De oproep tot meer openheid staat op de agenda voor de aankomende ACTA-bijeenkomst in april te Nieuw-Zeeland, merken de ministers nog op in hun brief. De EC zal de andere ACTA-deelnemers op de hoogte brengen van het Europese streven naar openheid. De ministers melden dat er al meer openheid is gecreëerd rondom ACTA. Zij noemen het openbaar maken van agenda's, het geven van persconferenties en het organiseren van bijeenkomsten voor Europese belanghebbenden. 'De Commissie zal op 22 maart aanstaande weer zo’n bijeenkomst houden. Ook in Nederland zal tot consultatie worden overgegaan, bij voorkeur zodra de onderhandelingsteksten openbaar worden gemaakt'. Nederland wacht de ontwikkelingen af, óf neemt genoegen met minder informatie: 'Indien dit te lang op zich laat wachten, zal dit plaatsvinden op grond van de dan beschikbare publieke informatie'. Andere partijen in de onderhandelingen zijn echter verdeeld over de wenselijkheid van transparantie. Naast deze intentieverklaringen is er ook concreet verzet vanuit de Nederlandse regering. 'Een ‘threestrikes-out’-aanpak is als het aan het kabinet ligt, niet acceptabel', benadrukken EZ en Justitie. Volgens de twee ministers is de kans groot dat de Eerste en Tweede Kamer zich er over mogen buigen. Weliswaar heeft het Europees Parlement sinds 1 december 2009, toen het verdrag van Lissabon intrad, veel te zeggen over justitie en binnenlandse zaken, maar een deel van het Acta-verdrag valt nog steeds onder de bevoegdheden van de EU-lidstaten. Dit geldt in ieder geval voor de strafrechtelijke onderdelen, waarbij onduidelijk is wat deze concreet inhouden. Hierdoor wordt het verdrag als een 'gemengd akkoord' aangemerkt. Een dergelijk akkoord moet niet alleen door het Europees Parlement, maar ook door de EU-lidstaten zelf worden ondertekend en geratificeerd. De ministers denken dat het Acta-verdrag een gemengd akkoord wordt. Belangrijk is daarbij dat het Nederlandse parlement alleen kan oordelen over de onderdelen die nog onder de Nederlandse bevoegdheden vallen, zegt woordvoerder Edwin van Scherrenburg van Economische Zaken. Het kan zich niet uitspreken over onderdelen waarover het Europarlement moet beslissen. Keurt het parlement het nationale deel echter af, dan kan het verdrag niet worden bekrachtigd, zegt Pieter-Jan Kuijper, hoogleraar internationaal recht aan de Universiteit van Amsterdam. Tot zover, nu op naar de volgende akte.
