28 mei 2010
In De Balie in Amsterdam kruisten politici, belangenorganisaties, wetenschappers en ervaringsdeskundigen de degens tijdens het Grote Downloaddebat. Auteursrechten zijn nog nog nooit zo'n belangrijk verkiezingsthema geweest. Een ding is duidelijk: het huidige systeem voldoet niet en moet op de schop. Maar het is onwaarschijnlijk dat op korte termijn veel zal veranderen. Bernt Hugenholtz, hoogleraar Informatierecht, gespecialiseerd in intellectueel eigendom, maakte duidelijk dat het er niet in zit. 'We zitten bijvoorbeeld vast aan internationale verdragen'. Hugenholtz wijst op de Berner Conventie uit 1886, waar we sinds 1912 aan gebonden zijn. Die waarborgt het reproductierecht en regelt een minimum termijn dat rechten blijven bestaan van vijftig jaar na de dood van de maker. 'We zitten vast aan het TRIPS verdrag van veel recentere datum van 1994, dat onderdeel uitmaakt van het Wereld Handelsverdrag'. Hierin omhelst ons land de Berner Conventie opnieuw en opzeggen zou ons op enorme sancties komen te staan. Het WIPO-verdrag uit 1996 regelt het auteursrecht op internet en daarnaast binden zeven Europese Richtlijnen de handelingsvrijheid behoorlijk. 'Wat kan dus niet? Het auteursrecht afschaffen', stelt Hugenholtz. Ook het legaliseren van downloaden en uploaden kan niet zomaar. Zoiets is alleen mogelijk als alle rechthebbenden toestemming geven.
Volgens Hugenholtz is het mogelijk om muziek te remixen, zodat een nieuw werk ontstaat zonder juridische problemen. Voor Tim Kuik van Stichting Brein is het duidelijk dat er niets kan veranderen zonder dat de makers toestemming geven. 'Aan de basis daarvan ligt dan wel dat de auteur het recht heeft om dat te doen. Dan moet het toestemmingsrecht om dat downloaden toe te staan toch terug naar die maker, maar op het ogenblik is hem dat afgenomen wat film, muziek en digitale boeken betreft'. Hugenholtz benadrukt dat die toestemming komt, omdat handhaving niet gaat werken. Voor de politici is de problematiek helder, omdat de Commissie Gerkens onderzoek heeft gedaan. 'Het is of een heffing of een ander systeem waar de makers toch hun geld krijgen', stelt Fred Teeven, kamerlid voor de VVD. 'Het is duidelijk dat we weer in een zaal zitten gevuld met juristen, allemaal mensen van de industrie, terwijl zowel de consument – de burger – als de auteur gedupeerd is', zegt Samir Allioui van de PiratenPartij. 'Consumenten moeten zich aan de wet houden, maar als die niet te handhaven is dan heeft de wetgever, niet de rechter, iets verkeerd gedaan'. SP-politica Gerkens vindt dat eerst de muziekindustrie aan zet is. 'Zij moeten met een goed aanbod komen', betoogt ze. Zodra dat er is, moet er wat haar betreft een downloadverbod komen. In haar ideaalbeeld kunnen burgers het filesharen afkopen. Wat haar betreft wordt er niet actief gehandhaafd. 'Als het aanbod goed is dan is het illegale verwaarloosbaar klein. Dan hoef je niet te handhaven'. Volgens Niels Aalberts (voormalig agent van artiest Kyteman) heeft de muziekindustrie veel kansen laten liggen en jarenlang het verkeerde gedaan. Spotify is een goede stap 'maar wel dertien jaar na Napster'. Bits of Freedom en de Consumentenbond zien in de plannen voor een downloadverbod vooral een dreiging voor de burger. 'Dan ben je bezig met het ontnemen van mogelijkheden in plaats met het faciliteren van dingen', vertelt Leah Postma van de Consumentenbond. BoF-directeur Ot van Daalen hamert op de inbreuk op burgerrechten, die handhaving en tracking via bijvoorbeeld deep-packetinspection zal betekenen. Mocht alles falen dan heeft Hugenholtz nog wel een optie: strenger straffen. 'Dat moeten we maar niet doen als u het mij vraagt', stelt hij. 'ACTA zou dat wel regelen, maar dat verdrag is nog niet getekend en dat moet ook maar zo blijven'. Het debat is hier terug te kijken.
