3 juni 2010
De regel dat IT-projecten langer duren, meer kosten en minder opleveren dan beloofd, is straks wat het Rijk betreft verleden tijd. De lessen geleerd uit langdurig moeizaam opdrachtgeverschap zijn verwerkt in de nieuwe Algemene Rijksvoorwaarden bij IT-overeenkomsten (ARBIT). Leveranciers zijn straks via de ARBIT contractueel verplicht om bij problemen met de klant en diens andere leveranciers samen te werken om oorzaken van problemen op te sporen. Gebreken die binnen een jaar na levering opduiken moeten gratis worden verholpen. Voor de consument de gewoonste zaak van de wereld, maar bij tonnen kostende ICT-producten en ICT-projecten geldt nauwelijks garantie. Bedrijven moeten ook garanderen dat ze tot 5 jaar na acceptatie onderhoud op hun producten en diensten kunnen verstrekken. Met name als het gaat om software kan dat een heikel punt zijn, omdat leveranciers oude releases na verloop van tijd niet meer ondersteunen. De overheid verwacht voortaan bovendien dat de ICT-bedrijven meedenken over de uitvoerbaarheid van in de markt gezette opdrachten. Daartoe is in de ARBIT een onderzoek- en informatieverplichting voor de markt opgenomen. Dan gaat het niet alleen over de technische mogelijkheden maar ook over kosten en levertijd.
‘De uiterste consequentie zou moeten zijn dat bedrijven afhaken als men een opdracht niet realistisch acht’, zegt Ruud Leether, legal counsel bij het ministerie van Justitie en voorzitter van de werkgroep ICT-contracten die vier jaar aan de ARBIT heeft gewerkt. ‘De overheid is daartegenover ook zelf gehouden desgevraagd aanvullende informatie aan de markt te verstrekken. Het is een samenspel. Nu gebeurt het nog te vaak dat een project na aanbesteding aanzienlijk groter uit valt. Bedrijven rekenen er op dat dat meerwerk toch wel betaald wordt. In de nieuwe situatie kan hen onder verwijzing naar deze informatieverplichting eventueel wanprestatie verweten worden’. De nieuwe voorwaarden zijn echter op veel plaatsen gunstiger voor de markt, zegt Leether. ‘Denk aan het vervallen van het meest begunstigingsbeding, het verdwijnen van de beroepsfout, het nieuwe aansprakelijkheidsregime en bijvoorbeeld de duidelijkheid inzake de acceptatietermijn. De nieuwe voorwaarden zijn veel evenwichtiger dan de modellen die nu in gebruik zijn. Die gaan al 20 jaar mee, dat is stokoud in de IT-wereld’. ‘We hebben veel ervaring opgedaan die we wilden verwerken in de voorwaarden. Bovendien verlangen nieuwe technologieën als Software-as-a-service en nieuwe relaties als die met een Application Service Provider flexibele en van de techniek onafhankelijke voorwaarden’. ARBIT is niet verplicht. Wel wordt geadviseerd ze ‘zoveel mogelijk en ongewijzigd te gebruiken’. Ook gemeenten en provincies hebben interesse getoond in de ARBIT. Het kabinet moet ARBIT nog geldend verklaren. Naar verwachting gebeurt dat nog deze maand. Branchevereniging ICT~Office wil nog niet reageren op de voorwaarden. De branchevereniging van de Nederlandse ICT-industrie stelt namelijk dat ARBIT nog niet is goedgekeurd door de ministerraad. Theo Bosboom van Dirkzwager advocaten, specialist in IT-recht, ziet wel degelijk beren op de weg voor de achterban van ICT~Office. Hij zegt dat de plicht om 5 jaar onderhoud op producten en diensten te leveren een flinke last kan zijn voor leveranciers. 'Het geeft overheden de mogelijkheid om ook wat oudere producten te blijven gebruiken. Nu zie je in veel leverancierscontracten dat je bij iedere nieuwe release en nieuwe versie binnen een bepaalde tijd moet implementeren omdat je anders geen recht meer hebt op onderhoud', zegt Bosboom. Dat is niet per sé een kwestie van een nieuwer product 'aansmeren'. 'Voor leveranciers is het onpraktisch als je helpdesk met tien verschillende versies moet werken'. Dat nadeel geldt echter ook voor de gebruikerskant: 'Voor de overheid kan elke keer een nieuwe versie een flinke belasting zijn voor je mensen'. Nu wordt er volgens Bosboom regelmatig contracten opgesteld op basis van door ICT~Office opgestelde voorwaarden. Die voorwaarden zijn vooral gunstig voor leveranciers. Aan de andere kant baseert de overheid zich vaak op BIZA, inkoopvoorwaarden die juist in het voordeel van afnemers zijn.
