26 juli 2010

Overheidsorganisaties die open source software willen gebruiken, moeten de juridische afdeling van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) inschakelen. Die zorgt er voor dat de juiste bepalingen over gebruiksrechten worden opgenomen in de leveringsvoorwaarden. De IT-rijksvoorwaarden (Arbit) die de ministerraad pasgeleden goedkeurde, zijn namelijk in eerste plaats geschreven voor gebruik van gesloten software. Dat meldt woordvoerder Vincent van Steen van het ministerie. Dit kan echter niet. Ze moeten voorafgaand aan een aanbesteding advies inwinnen over de juiste gebruiksrechten, maar weten dan nog niet of open source-leveranciers aan de aanbesteding meedoen. Ook mogen overheden de bepalingen niet tussentijds aanpassen. Dat meent juridisch adviseur en universitair docent IT- en aanbestedingsrecht Mathieu Paapst. De nieuwe Algemene Rijksvoorwaarden bij IT-Overeenkomsten hebben weinig oog voor open source-leveranties.

Het mogelijke gebruik van open source producten was een van de laatste openstaande punten bij de totstandkoming van Arbit. De bepaling over het gebruiksrecht van geleverde IT-producten hield namelijk te weinig rekening met het gebruik van open source software, meldde een woordvoerder. Uiteindelijk koos de overheid ervoor om in de bepalingen geen rekening te houden met open source. 'De bijzondere bepalingen Gebruiksrechten zijn in de eerste plaats geschreven voor gebruik van gesloten software', zegt voorlichter Van Steen. 'Het zal daarom nodig zijn op onderdelen van de Arbit af te wijken. De toelichting op de Arbit besteedt hieraan aandacht'. Hij vervolgt: 'Een overheidsorganisatie die open source software wil gebruiken, dient de juridische afdeling van het ministerie in te schakelen voor het maken van adequate aanpassingsbepalingen. Verder wordt gewerkt aan een addendum om de praktijk hierbij behulpzaam te zijn. Dit addendum zal naar verwachting in de loop van het najaar beschikbaar komen'. Het op die manier tussentijds aanpassen van de leveringsvoorwaarden is echter in strijd met het Europees aanbestedingsrecht, schijft universitair docent Paapst in Computable. Bij een aanbesteding moeten overheden de voorwaarden namelijk vooraf bekendmaken. Doordat ze dan nog niet weten of open source-leveranciers aan de aanbesteding meedoen, zullen overheden het ministerie helemaal niet raadplegen, redeneert Paapst. 'Het raadplegen van het ministerie zou in een dergelijke procedure kunnen zorgen voor onaanvaardbare vertragingen en mogelijk zelfs rechtsongelijkheid. Resultaat zou kunnen zijn dat aanpassingen gedurende de aanbestedingsprocedure niet worden toegestaan. Daarmee maakt men het de leveranciers dus bewust moeilijk zoniet onmogelijk om met een open source-product in te schrijven'. Paapst adviseert overheden om te wachten met het gebruik van Arbit totdat er een addendum voor gebruik van open source-software is. Die wordt in najaar 2010 verwacht. De docent vindt het een faux pas dat de ambtenaren die de rijksvoorwaarden opstelden er schijnbaar van uitgingen 'dat de overheid eigenlijk alleen closed source-producten zou verwerven en dat open source alleen iets is waarvan je de toepassing zoveel mogelijk moet beperken'. Ook het programmabureau Nederland Open in Verbinding (NOiV) is niet blij met de voorwaarden. 'De Arbit-voorwaarden bevatten bepalingen die ongunstig zijn voor leveranciers van open source-software', meent juridisch adviseur Walter van Holst van NOiV. De overheid tuigde het programmabureau juist op om het gebruik van open source te stimuleren.