29 juli 2010
Op 9 juli is in het archeologisch depot van de provincie Utrecht een unieke vondst gepresenteerd uit de Romeinse tijd. Het gaat om een verzameling van meer dan 100 fragmenten van schrijfplankjes uit het Romeinse fort Fectio in Bunnik-Vechten. Het is voor het eerst dat in Nederland aan de grens van het Romeinse Rijk een dergelijke ontdekking is gedaan. De verzameling is verder bijzonder omdat een groot aantal plankjes vrij compleet is en redelijk goed bewaard is gebleven. De houten schrijfplankjes zijn in de jaren 70 gevonden door twee amateurarcheologen ten noorden van het Romeinse fort, waar Rijkswaterstaat werkte aan een wegverbreding van de A12 en A27. Bij het afgraven van de stortgrond langs de snelweg kwamen de plankjes tevoorschijn. De bijzondere vondst is nu overgedragen aan het archeologisch depot van de provincie Utrecht. Inventariserend onderzoek van het archeologisch adviesbureau Hazenberg Archeologie en de Vrije Universiteit uit Amsterdam wijst uit dat het waarschijnlijk gaat om officiële documenten uit het militair archief van het nabijgelegen stafgebouw van de Romeinse troepen. Daarbij valt te denken aan oorkondes, schuldverklaringen, contracten of testamenten. Vermoedelijk zijn de schrijfplankjes bij het opruimen van het archief in de Rijn gegooid, waar deze na tweeduizend jaar in de bedding van de rivier zijn terug gevonden.
De vondst is niet alleen bijzonder voor Nederland, maar valt ook in de categorie van topcollecties als de Vindolanda schrijftabletten die zijn gevonden bij de Muur van Hadrianus in Engeland. De eigenaren van de Fectio documenten hebben de plankjes afgestaan aan de provincie Utrecht, zodat deze kunnen worden onderzocht en geconserveerd. Dit sluit goed aan bij de ambitie van de provincie om de geschiedenis van het Romeinse fort opnieuw tot leven te brengen. De schrijfplankjes worden in opdracht van de provincie Utrecht nader onderzocht. Een Engelse archeoloog en expert op dit gebied van de Universiteit van Oxford zal de teksten waar mogelijk vertalen. Alle onderzoeksgegevens komen bovendien in een wetenschappelijke database en worden in verschillende (populair) wetenschappelijke publicaties gepresenteerd. Van het onderzoek wordt ook een fotoreportage en filmverslag gemaakt. Nadat de schrijfplankjes zijn geconserveerd, wordt een selectie uit de gevonden collectie tentoongesteld. Het onderzoek is eind 2011 gereed. De begeleiding van het project is in handen van Hazenberg Archeologie uit Leiden. Het fort Fectio neemt een bijzondere plek in de geschiedenis in. Het castellum werd omstreeks het jaar 5 na Christus gebouwd, als een depot of vooruitgeschoven post van het Romeinse expeditieleger dat zich voorbereidde op de verovering van Germania. Het fort is tot circa 270 na Christus bezet door hulptroepen uit Spanje en Thracïe (Bulgarije) en werd waarschijnlijk bezocht door hoogwaardigheidsbekleders als keizer Caligula.
