10 november 2010
Onlangs kwam een oud archiefstuk in het nieuws: de akte van Redemptie uit 1576 die het kappen van bomen en de verkoop van het Haagse Bos en waranden (aangrenzende Malieveld en Koekamp) verbiedt. De handtekening van Willem van Oranje beschermt ook vandaag de dag dit natuurgebied tegen bezuinigings- en bouwplannen van de overheid. Het Nationaal Archief en het Haags gemeentearchief bewaren elk een kopie van de akte die tijdens de Tachtigjarige oorlog het licht zag. De Opstand van de Nederlanden tegen Spanje kostte veel geld. De regering van het gewest Holland, de Staten van Holland, wilde in 1575 met de verkoop van het Haagse groen nieuwe fondsen aanboren om de oorlog tegen de Spanjaarden voort te kunnen zetten. Maar de Haagse burgerij kwam tegen deze plannen in verzet. Men vroeg het bos te sparen.
Willem van Oranje ging overstag en tekende op 16 april 1576 de akte waarin toestemming werd verleend tot afkoop (redemptie) van het voornemen het Haagse Bos te verkopen. Het groene gebied mocht nooit en te nimmer worden verkocht of aangetast. Wel stelde de prins enkele voorwaarden: de Haagse klokken die omgesmeed waren tot kanonnen werden niet vergoed en de eerder geleende gelden zouden pas na de oorlog terug worden betaald. Bovendien moest Den Haag 1000 gulden betalen. Dit alles om de Staten van Holland financieel tegemoet te komen. Maar het Haagse Bos met het Malieveld en de Koekamp is niet alleen aantrekkelijk voor natuurliefhebbers. Keer op keer duiken er andere plannen op. In de negentiende eeuw wil de minister van Financiën Van der Heim bomen kappen om een weg in het Haagse Bos aan te leggen. In 1904 doet de minister van Waterstaat De Marez Oyens het voorstel om op een deel van de Koekamp het nieuwe Vredespaleis te laten bouwen. In de jaren veertig zijn er plannen om een nieuw regeringscentrum op het Malieveld te laten verrijzen. In 1963 lijkt het Malieveld voorbestemd een parkeerterrein te worden. En in de jaren zeventig is er sprake van een Koekampplus met viaducten en kruisingen van (autosnel)wegen en de aanleg van een metro. Ook wordt gedacht aan het deels kappen van het Haagse Bos om daar luxueuze flatgebouwen neer te zetten. Het Malieveld is in 2006 even in beeld als plek voor het Nationaal Historisch Museum. Al deze plannen en ideeën zijn net als het laatste voorstel van Staatsbosbeheer steeds met de akte van Redemptie in de hand met succes van tafel geveegd. Zo blijkt een 434 jaar oud archiefstuk nog altijd van belang te zijn en een grote invloed te hebben op de plannen en het uiterlijk van een stad. Voor het oorspronkelijke bericht van het Nationaal Archief zie hier.
