Sanoma en Playboy zijn een procedure begonnen tegen weblog GeenStijl. Die linkte naar uitgelekte blootfoto’s van Britt Dekker, die een week later in de Playboy stonden. Het zip-bestand met de foto’s was door iemand geüpload naar de Australische hoster FileFactory.
Het linken is niet alleen onrechtmatig, maar ook een inbreuk op het portretrecht en zelfs op het auteursrecht, stelt Sanoma in de dagvaarding.
Cruciaal is of de partijen kunnen bewijzen wie de foto’s naar FileFactory heeft geüpload. Sanoma stelt dat GeenStijl dat zelf heeft gedaan, onder meer om bandbreedte te sparen. Onzin, zegt ‘Pritt stift’ van GeenStijl: ‘Het lek zit bij hunnie. Iemand bij (of van) Sanoma pleurt die meuk online. Wij linken slechts. Zo rollen wij in de blogosfeer’.
GeenStijl is geen vreemde in de rechtszaal. Het ‘shocklog’ is meermaals veroordeeld om zaken offline te halen, maar dat ging in eerste instantie om content die het zelf op de site publiceerde.
De zaak die nog het meest op deze kwestie lijkt is AD vs. GeenStijl. De Misdaadmeter van het AD bleek dagen te vroeg online te staan. GeenStijl publiceerde een link naar de originele site, maar publiceerde ook screenshots van de Misdaadmeter. Het AD dwong GeenStijl via een zogenaamd ex parte bevel (waar de gedaagde geen verdediging heeft kunnen voeren) de content te verwijderen. GeenStijl gehoorzaamde maar kondigde aan in hoger beroep te gaan. Pritt Stift van GeenStijl heeft ‘geen idee hoe dat afgelopen is’.
Nu gaat het echter enkel om de links naar de foto’s bij een externe site. Als Sanoma niet kan aantonen dat GeenStijl zelf betrokken was bij het uploaden van de foto’s, dan is inbreuk op auteursrecht veel te hoog gegrepen, constateren juristen.
‘In beginsel is linken legaal, er zijn uitzonderlijke gevallen waarbij het onrechtmatig is. Maar een openbaarmaking en daardoor een directe inbreuk op het auteursecht ? Nee. Ik hoop dan ook dat de rechter gehakt maakt van de inbreukaanklacht. Als er wordt geoordeeld dat links inbreuk maken op auteursrecht, zou dat echt schokkend zijn. Dat zou een slechte stap zijn, dan ontstaat een onwerkbare situatie’, aldus Arnoud Engelfriet, jurist bij ICTRecht. Hij vindt het dan ook ‘merkwaardig’ dat hier auteursrecht wordt ingezet, en de aanklacht niet beperkt blijft tot onrechtmatige daad.
Want dat de links op GeenStijl onrechtmatig zijn, is goed mogelijk, vindt Engelfriet. Ernst-Jan van de Pas, advocaat bij Dirkzwager, sluit zich daar bij aan. Hij denkt dat de links wel degelijk onrechtmatig kunnen zijn, maar de claim van directe inbreuk op het auteursrecht ‘gaat wel ver’, vindt Van de Pas. De schade voor Sanoma lijkt immers evident, al zal het nog een klus worden om dat concreet te maken.
En het argument dat GeenStijl inbrengt, de nieuwswaarde, lijkt weinig hout te snijden. Engelfriet: ‘Bij het aankaarten van misstanden van maatschappelijk belang kan dit prevaleren boven privacy of auteursrecht. Maar de blootfoto’s van Dekker zelf zijn het nieuws niet, dat is alleen eventueel het feit dat ze zijn uitgelekt’.
Maar of er dan naar linken wel onrechtmatig is, moet nog blijken. In de zaak van de uitgelekte foto’s van Manon Thomas werd de dief van de pikante privéfoto’s veroordeeld. Media die naar de foto’s linkten handelden hooguit in strijd met de journalistieke verantwoordelijkheid, oordeelde de Raad van de Journalistiek.
In andere gevallen hebben rechters wel geoordeeld dat linken naar illegale content onrechtmatig is. Maar dat ging meestal over partijen die dat op grote schaal deden, zoals speciale zoekmachines en indexen als ZoekMP3 en Mininova. Voor de duidelijkheid: in deze gevallen oordeelde de rechter dat van openbaarmaking geen sprake was.
De uitkomst van deze zaak staat geenszins vast, juist door de redelijk unieke omstandigheden. En daarom betekent een mogelijk veroordeling ook niet ‘het einde van het internet’ zoals al her en der wordt geroepen.
Aan de andere kant zal de uitspraak, doordat het een bodemprocedure is, een principiële zijn, erkent Van de Pas, die fundamentele vragen oproept. ‘Hoe moeten we linken eigenlijk zien? Kan er sprake zijn van openbaarmaking? Hoe zit het met het criterium ‘nieuw publiek’? Dit is een zeer interessante discussie’.
Het overkomt het mannenblad regelmatig dat zijn naaktfoto’s uitlekken. Hoofdredacteur Jan Heemskerk erkent dat de beveiliging ervan beter kan. ‘In onze naïviteit hebben we het gevaar onderschat, maar wees ervan overtuigd dat het bewaken van de foto’s ons leven beheerst. Er wordt fanatiek op gejaagd. Het is ook een tamelijk ingewikkelde inspanning om bij de foto’s te komen, waarvoor een behoorlijke mate van professionaliteit nodig is. Hoever moet Playboy gaan om foto’s te beschermen? Daar gaat het ook niet om, het gaat om het principe dat anderen van onze spullen moeten afblijven.’
Heemskerk is blij met de strategie van Sanoma om het misbruik nu juridisch aan te pakken. ‘Ik vind het verstandig van het bedrijf, want dit is ons levensbloed.’