Een decryptiebevel, waarbij een verdachte wordt gedwongen zijn computer te ontsleutelen, is niet in strijd met het rechtsprincipe dat een verdachte niet mee hoeft te werken aan zijn eigen veroordeling, vindt een Amerikaanse rechtbank.

Onder het Vijfde Amendement in de Amerikaanse grondwet kan niemand worden gedwongen om via een getuigenis zichzelf te belasten. Een verdachte bezitter van kinderporno beriep zich op dit recht om een decryptiebevel te omzeilen, maar een rechter wijst die verdediging van de hand.

De verplichting dat de verdachte de inhoud van zijn computer overhandigt, komt volgens de advocaat van de verdachte neer op het zichzelf belasten, wat in strijd is met dat grondwettelijk recht. Een Amerikaanse rechter is het daar niet mee eens. Hij haalt in zijn uitspraak jurisprudentie aan waarin de Supreme Court in de jaren ’80 besloot dat een verdachte niet meewerkt aan zijn veroordeling door gedwongen te worden om documenten te overhandigen die ook op andere manieren waren te verkrijgen.

“While compulsion is clearly present, the act of production nevertheless does not involv ‘testimonial’ self-incrimination if ‘[t]he existence and location of the papers are a foregone conclusion and the [accused] adds little or nothing to the sum total of the Government’s information by conceding that he in fact has the papers’. Put differently, the contents of the accused’s mind are not used against him where ‘the Government is in no way relying on the ‘truth-telling’ of the [accused] to prove the existence of or his access to the documents’. Thus, the issue is whether the production itself tells the government something it does not already know, which will ‘depend on the facts and circumstances of particular cases or classes thereof’, zo schrijft de rechter, verwijzend naar Fisher v. United States uit 1987.

De autoriteiten hadden een andere schijf van de verdachte gekraakt waar honderdduizenden bestanden op zijn aangetroffen die als kinderporno kunnen worden geclassificeerd. Op de versleutelde laptop zal logischerwijs nog meer worden aangetroffen, zo is de argumentatie van de aanklager.

Rechters in de VS en onderzoekscommissies (Grand Jury’s) hebben al eerder dergelijke uitspraken gedaan, maar in zeker een geval werd dat in hoger beroep teruggedraaid, omdat een hoger gerechtshof vond dat dit wél indruist tegen de grondwet en de verdachte gelijk had om het vijfde amendement in te zetten.

Amerika kent geen wettelijke ontsleutelplicht, maar een verdachte die weigert mee te werken aan ontsleuteling als de rechter dat eist, kan worden vastgehouden wegens minachting van het hof. Dergelijke zaken zijn nog niet getoetst in de Supreme Court.

In Nederland heeft minister Opstelten van Justitie en Veiligheid onlangs eenwetsvoorstel ingediend om het strafbaar te stellen als verdachten weigeren hun gegevens te ontsteutelen. De minister stelt dat dit decryptiebevel alleen in uitzonderlijke situaties zal worden toegepast, maar daar zijn twijfels over gezien de ervaring met het tapbevel, dat ook terughoudend zou worden ingezet. In de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel haalt de minister ook Amerikaanse jurisprudentie aan waarin wordt gesteld dat een verdachte niet meewerkt aan zijn eigen veroordeling door documenten te overhandigen waarvan de aanklagers weet dat ze bestaan en waar ze zich bevinden.

Een aantal omringende EU-landen kent ook een vorm van een decryptiebevel, zoals de minister wil invoeren. In Frankrijk is nog niet getoetst of deze in strijd is met de EVRM, maar in Groot-Brittannië oordeelde een hoger gerechtshof dat het recht op een eerlijk proces niet wordt geschonden met zo’n ontsleutelingsplicht, zolang de juridische procedure correct wordt doorlopen, schrijft Opstelten. Daarnaast kan een rechter daar alsnog besluiten belastende gegevens uit te sluiten.