22 juli 2005.
De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) heeft een
overeenkomst gesloten met de Militaire Inlichtingen- en
Veiligheidsdienst (MIVD) om op grote schaal e-mail te gaan aftappen.
Met het daadwerkelijk onderscheppen van e-mail wordt overgelaten aan de
Nationale Sigint Organisatie (NSO), een projectorganisatie van beide
veiligheidsdiensten, die in 2003 is opgericht. Die projectorganisatie
is in principe opgericht om het satellietverkeer af te luisteren;
e-mail kan daar wel bij. Bits of Freedom stelt dat het niet echt
duidelijk is wat de beide diensten onder e-mail verstaan. Zoals het nu
is zijn de veiligheidsdiensten enkel gerechtigd om ongericht en
grootschalig af te luisteren (of in dit geval: af te tappen) als het
draadloze communicatie betreft. Ze mogen dus alle e-mail aftappen die
wordt verzonden via satelliet, UMTS, WiFi e.d.; e-mail via de
telefoonlijnen, kabels en Internet Backbones valt daar buiten. Dit mag
dus niet in de aftap-operatie worden betrokken.
In de overeenkomst spreken de veiligheidsdiensten in eerste instantie
dat naast de aanleg van schotels voor het afluisteren van de
satelliet-communicatie, eerst ‘interceptiecapaciteiten’ moeten worden
gebouwd. Waar deze extra capaciteit voor bedoeld is, is niet helemaal
duidelijk. Een woordvoerder van het ministerie van Defensie verzekerde
echter op vragen van Bits of Freedom dat de NSO alleen e-mail over
satellietverbindingen zal aftappen. Als het aan de beide diensten ligt
wordt in de toekomst echter op veel grotere schaal internetverkeer
afgeluisterd. Aan FEM Business liet een woordvoerder weten dat de
geheime diensten vrij willen kunnen zoeken in opgeslagen
verkeersgegevens, wanneer het Europese plan voor de bewaarplicht
werkelijkheid wordt. De AIVD wil daartoe datamining-tools gaan
inzetten, die zelf op zoek kunnen gaan naar verbanden en
relatiepatronen binnen de opgeslagen data, zonder dat er specifieke
aanleiding bestaat voor de zoekopdracht. Dit is, zo stelt Bits of
Freedom, een heel ander gebruik van de bewaarplicht dan Minister Donner
de Tweede Kamer heeft medegedeeld. De minister stelt immers dat de
gegevens alleen door opsporingsinstanties zullen worden gebruikt voor
het gericht zoeken naar informatie over een bepaalde verdachte persoon.
De privacy van de burgers zou hierdoor niet expliciet in gevaar komen.
Wat de AIVD wil gaat verder: zonder specifieke aanleiding kan de dienst
complexe zoekopdrachten uitvoeren binnen opgeslagen gegevens en
gedragspatronen op het spoor proberen te komen. Dit kan bijvoorbeeld
vooral door de locatiegegevens van mobiele telefoons.
