De Koninklijke Bibliotheek, nationale bibliotheek van Nederland, en het Nationaal Archief zullen samengevoegd worden tot één organisatie. Dat heeft het kabinet op 23 december besloten op voorstel van staatssecretaris Zijlstra (OCW). De samenvoeging is een logisch vervolg op de verregaande samenwerking tussen beide instellingen, en is in lijn met het streven van het kabinet naar een compacte rijksoverheid. 1 juli 2013 is de geplande invoerdatum van de nieuwe organisatie.
Het NA en de KB werken al op verschillende fronten samen. Zo voeren ze gezamenlijk Metamorfoze uit, het digitaliseringsprogramma tot behoud van het papieren erfgoed, en werken ze al jaren samen in conserveringsonderzoek. In 2005 opende prins Willem-Alexander de tentoonstellingsruimte De Verdieping van Nederland waarin beide instellingen al diverse spraakmakende exposities van hun schatten hebben getoond.
In de loop van dit jaar zijn voorbereidingen getroffen om intensivering van de samenwerking vanuit de beide organisaties vorm te geven. KB en NA willen de schaalvoordelen benutten die de combinatie van de instellingen – gevestigd in twee in elkaar overlopende panden in Den Haag – biedt en zo gezamenlijk de uitdagingen aangaan van het digitale tijdperk.
De samenvoeging van een nationaal archief en een nationale bibliotheek was in het papieren tijdperk niet gebruikelijk. Ongepubliceerde (archief) en gepubliceerde documenten (bibliotheek) vereisten verschillende manieren van bewaren en beschrijven, weet het persbericht te vermelden. Of dat in werkelijkheid ook zo was (of zo hoefde te zijn) is de vraag. In het digitale tijdperk zijn de verschillen veel minder groot, en de uitdagingen van bewaren en beschrijven nagenoeg hetzelfde. Samenvoeging van de nationale bibliotheek en het nationaal archief heeft eerder plaatsgevonden in Canada (2004), is vorig jaar in Nieuw-Zeeland aangekondigd en een vergelijkbaar voorstel is vorige maand ook in Ierland gedaan. Ondanks het verschil tussen archief en bibliotheek (dat qua beheer volstrekt niet ter zake doet) zijn de taken van beide instellingen grotendeels identiek.
De directies van de instellingen reageren positief op de fusie in een persbericht. ‘De toekomst van de informatievoorziening en van het erfgoed is digitaal. KB en NA staan daardoor voor vergelijkbare uitdagingen in duurzame bewaring van en toegang tot digitale informatie. Samen zoeken naar oplossingen hiervoor bouwt logisch voort op de bestaande samenwerking, zal tot meer synergie leiden tussen bibliotheek- en informatieveld en tot betere dienstverlening voor onze gezamenlijke klanten’, aldus Bas Savenije, algemeen directeur van de KB.
Martin Berendse, directeur van het NA: ‘Nationaal Archief en Nederlandse archiefsector staan in de digitale tijd voor enorme uitdagingen. Het papieren geheugen toegankelijk houden èn een veilige haven worden voor alle digitaal geboren records. Als een volgende generatie Nederlanders ons vraagt wat NA en KB hebben gedaan om die grote klus te klaren zal het antwoord zijn: krachten gebundeld op het moment dat het er ècht op aan kwam. Ik ben ervan overtuigd dat de nieuwe organisatie als sleutelspeler in onze kennisinfrastructuur een motor voor digitale duurzaamheid, open data, onderzoek en informatie-uitwisseling zal worden. Archiefvormers, archiefsector en archiefgebruikers zullen hier allemaal van profiteren’.
Tja, dat mogen we hopen. Laten we ook niet vergeten dat de fusie voortkomt uit een bezuinigingsoperatie. In dit geval is de beslissing zeer begrijpelijk. Fusie van deze instellingen had jaren geleden al moeten plaatsvinden…..
