1 augustus 2008
De oudste rekenmachine ter wereld toont zijn geheimen. Het bevat berekeningen voor het moment van eclipsen en voor … de Olympische Spelen. Vanaf het moment dat de bronzen rekenmachine uit een scheepswrak was gered rond 1900 zijn de speculaties over het gebruik van deze mechanische rekenmachine niet van de lucht geweest. De rekenmachine stamt van ver voor de geboorte van Christus en mag gerekend worden tot een van de wonderen van de antieke wereld. Het bronzen mechanisme, niet meer dan een aantal gecorrodeerde fragmenten in een behuizing zo groot als een encyclopedie, werd genoemd naar de plek waar het werd gevonden, het kleine eiland Antikythera, tussen Kreta en Griekenland. 'We knew that this 2,100 year-old ancient Greek mechanism calculated complex cycles of mathematical astronomy. It really surprised us to discover that it also showed the four-year cycle of ancient Greek games', zo zegt Dr Tony Freeth van Images First, een TV-bedrijf, en drie academische collega's, in Nature. 'The Antikythera Mechanism is of crucial importance for the history of science and technology,', zo voegt hij eraan toe. 'It tells us of a revolution in human thought in ancient Greece – the earliest known example of a machine for making calculations, of a machine for predicting the future'. De eerste aanwijzing die een verbinding suggereerde met de Griekse Spelen kwam met de ontdekking van he woord 'NEMEA' bij een kleinere draaischijf. Dit is een verwijzing naar de Nemeaanse Spelen , een van de belangrijke spelen, die onderdeel waren van een vierjarige cyclus die uiteindelijk leiden tot de olympische Spelen, de oudste en meest prestigieuze van alle Griekse spelen.
Andere namen volgden, zoals 'ISTHMIA' voor de spelen in Korinthe, 'PYTHIA' voor de spelen in Delphi en eindelijk het zeer moeilijk te lezen 'OLYMPIA' voor de Olympische Spelen. 'The ancient Greeks could easily work out when to stage the Olympic Games without the Antikythera Mechanism – they simply happened every four years as they do now', zo zegt Freeth. 'So, it was a surprise to find this very simple dial represented on this highly sophisticated mechanism. The inclusion of the Olympiad Dial says more about the central cultural importance of the Games than about their advanced technology'. Nadat Griekse sponsduikers het wrak van het Romeinse handelsschip haddeen gevonden, heeft het Nationale Archeologische Museum in Athene het mechanisme verworven. Het was toen niet veel meer dan een verkalkte klont, die uiteindelijk een geheel bleek te zijn van tandraderen, draaischijven en inscripties die wetenschappers voor raadsels stelden. Het is naar alle waarschijnlijk als een geheel uit zee gehaald, maar bestaat nu uit 82 fragmenten. Het team, dat ook bestond uit John Steele van Durham University en Yanis Bitsakis van University of Athens, gebruikte een driedimensionale roentgentechnologie om alle namen van de maanden op de 19 jarige kalender op de achterkant van het mechanisme te lezen. 'We have been able to read inscriptions inside the mechanism that had not been read/deciphered before, and the results have been a revelation', zo zegt Bitsakis. 'The inscriptions are like an 'Instruction Manual', telling the user the underlying way the machine worked. We are still reading inscriptions thanks to further data processing with more powerful machines'. 'The mechanism is full of surprises', zo zegt Alexander Jones, van het Institute for the Study of the Ancient World van New York University, 'and the latest revelations for the first time establish its cultural origin'. Het team gelooft dat het mechanisme ontworpen en gebouwd is in Syracuse op Sicilie. 'People may rush to make a link with the great scientist, Archimedes, who lived in Syracuse and died there in 212 BC', zegt Jones. 'But the mechanism itself was almost certainly made many decades after he died and the most we can say is that there is a possible link with a heritage of scientific instruments that might have originated with Archimedes'. Eerder onderzoek gaf aan dat het mechanisme de datum laat zien, de posities van de zon en de maan (evenals de verschillende kwartieren van de maan), een complexe 19-jarige kalender en draaischijven die eclipsen voorspellen. 'It is more complex than any other known device for the next 1,000 years', zegt de astronoom Mike Edmunds van Cardiff University, die het Antikythera Mechanism Research Project leidde. 'It is as important for the history of science and technology as the Acropolis is for architecture'.
