Tag Archives: Transparantie

Het falen van de bestuurlijke elite

De crisis van nu is niet zo erg als in de jaren ’80. Er zijn immers minder werklozen dan toen, we hebben een minder grote staatsschuld, de inflatie is veel lager en de export blijft hoger. Er is echter wel een fundamenteel verschil: de besturende elite wereldwijd faalt als nooit tevoren en de vertrouwens­crisis als gevolg daarvan is enorm.

In het afgelopen decennium heeft iedere ‘systeem-organisatie’ in de samen­leving (in Ne­derland, maar ook wereldwijd) zichzelf het imago van corrupt, incompetent, amoreel, onbetrouw­baar en niet integer bezorgd. Denk aan:

  • het graaien in de top van het bedrijfsleven;
  • overmatige onkostenvergoedingen en ‘gouden handdrukken’ bij bestuurders van publieke en private instellingen;
  • duistere transacties in de vastgoedwereld met het doel beleggers een poot uit te draaien;
  • frauduleuze transacties door directeuren van woningcorporaties;
  • negeren van wettelijke regels door overheden;
  • het ontlopen van verantwoordelijkheid door kerkelijke leiders voor bekend misbruik van jongeren door religieuzen;
  • het doen van allerlei politieke beloften om die vervolgens te negeren;
  • wetenschappers, die door idealen en financieel gewin verblind, de waarheid van onder­zoeksresultaten geweld aan doen; en
  • het weglopen voor politieke verantwoordelijkheid als ‘slechte’ tijden aanbreken.
Continue reading

Share This:

Lange termijnperspectief, verantwoordelijkheid en transparantie

De kredietcrisis heeft er ernstig in gehakt. Het onderzoek naar de oorzaken van de financiële crisis in Nederland toonde dat duidelijk aan. De commissie De Wit was door onbekendheid met het financiële systeem niet in staat helderheid te bereiken en liet het onderzoek als een nachtkaars uitgaan. De bankencrisis drukte de politiek met de neus op het feit dat financiële instellingen wel erg makkelijk vertrouwen op de belastingbetaler om bancaire problemen op te lossen. De politieke roep op meer en beter toezicht klinkt vaak.

Bert Scholtens is bijzonder hoogleraar Duurzaamheid en Financiële Instellingen aan de Rijksuniversiteit van Groningen. Hij heeft in een column in NRC Handelsblad, een duidelijk en helder stuk, daarop gereageerd. Scholtens klasseert die politieke roep als ondoordacht. De roep om toezicht mag dan begrijpelijk zijn, het kan nooit voorkomen dat mensen hun vertrouwen verliezen: banken nemen immers risico’s in het beheren van gelden om het mensen mogelijk te maken te betalen, te sparen en te lenen. Banken staan onder intensief toezicht, maar het toezicht wat er is, heeft gefaald. De zwakte van het toezicht zit in het feit dat de afgelopen decennia de eisen aan het eigen vermogen van de banken te soepel zijn geworden. Banken mochten van de toezichthouder steeds minder buffervermogen aanhouden, waardoor ze riskantere activiteiten konden ondernemen. Het afkalven van het aantal banken met een TripleA-ranking is daarvan een uiting. Een tweede tekortkoming is, dat het toezicht nooit kijkt naar de grootte, die de mogelijke verliezen zouden kunnen zijn, alleen naar de waarschijnlijkheid dat er iets gebeurt. De toezichthouder vereenzelvigt zich steeds meer met de sector, waarop het toezicht moet houden en wordt dus meer bankier dan toezichthouder.

Continue reading

Share This:

Transparant of niet?

In OD 64 (2010), februari, blz. 10-13, staat een interessant artikel over transparantie binnen de overheid. Het meest interessant daarvan zijn twee zinsneden uit het artikel.

De eerste is: ‘Verantwoorden is gewoon openheid van zaken geven, ook wel transparantie genoemd’. De uitspraak slaat de spijker op de kop. Transparantie van overheidshandelen, het helder en duidelijk kunnen maken wat een instantie heeft gedaan bij het afhandelen van een vraag van een burger, heeft alles te maken met het afleggen van verantwoording aan diezelfde burger en aan de andere ‘legitieme fora’, waar een overheid verantwoording aan moet afleggen.

Dat ‘openheid van zaken geven’ is binnen de overheid niet vanzelfsprekend. Integendeel. Het belijden van transparantie met de mond betekent nog niet dat het in het belang van ambtenaren, bestuurders en politici is om werkelijk transparant te zijn. Dat zou namelijk betekenen dat de handel en wandel van deze groepen met betrekking tot de afhandeling van business wel heel duidelijk zou zijn en maakt het invloed uitoefenen op een specifieke uitkomst moeilijker.

De tweede zinsnede uit het artikel heeft juist daar mee te maken. Gert-Jan de Graaf (Partner van Dino4) stelt helder dat ‘de overheid dit niet (gaat) willen’. Zijn voorspelling is een gevolg van wat hij inschat als het ‘natuurlijke gedrag’ van de overheid: ‘In de tweede plaats gaat de overheid dit voorkomen door onnaleefbare regels te stellen. In de derde plaats gaat de overheid dit frustreren door de projecten die tot die transparantie moeten leiden gemiddeld 3,6 maal zoveel tijd te laten kosten, er 11,3 maal zoveel geld aan te spenderen dan geraamd en dat zal tot 0,04 % van de gewenste functionaliteit leiden’.

Waar De Graaf op wijst is dat transparantie niet het belang is van degenen die transparant moeten zijn. En de digitale wereld heeft, naast alle middelen om transparantie volledig mogelijk te maken, ook voldoende middelen ter beschikking om het volledig te verhinderen. Mijn angst is dat de overheid met de roep om transparantie juist bedoeld dat de handelingen van burgers volledig transparant en traceerbaar zijn, maar dat het eigen handelen achter een mist van mooie woorden, bedoelingen en schijnoplossingen verborgen blijft.

Over transparantie zie ook het boek van Warren Bennis, Daniel Goldman, James O’Toole e.a., Transparantie. Hoe je als manager openheid creëert (Management Boek 2009).

Deze column werd op 21 februari 2010 geplaatst op Bevlogen Bespiegelingen, een blog die ik tot 2018 regelmatig aanvulde, maar daarna niet meer gebruikte en die nu niet meer bereikbaar is.

Share This:

Transparantie bij IT giganten ver te zoeken

Transparantie is bij Amazon, Google en Apple ver te zoeken, constateert Transparency International. En dat geeft te denken, gezien de invloed van die bedrijven op de economie en op innovatie, vindt de internationale bestrijder van corrupte praktijken.

Transparency International nam 105 beursgenoteerde bedrijven de maat aan de hand van drie ctriteria:

  • de mate van openheid over de eigen anticorruptiemaatregelen, inclusief omkopingspraktijken, commissies, bijdragen aan politieke partijen en bescherming van klokkenluiders;
  • de inzichtelijkheid van het bedrijf en de samenstellende delen van de holding; en
  • de openheid van zaken op het niveau van de afzonderlijke landen waar een bedrijf actief is.

De scores op deze criteria heeft Transparancy International samengevat in een rapportcijfer. Het hoogste cijfer krijgt StatOil, een 8,3. Van de IT-bedrijven die het heeft onderzocht, scoort geen enkele een echte voldoende. SAP komt wel heel dichtbij, met een 5,8. Het is het 35e bedrijf op de ranglijst. Alle andere IT-bedrijven scoren een duidelijke onvoldoende; eerstvolgende is HP, met een 4,8.

Continue reading

Share This:

Open data in opkomst !

De Europese Unie wil dat overheden meer doen om hun gegevens beschikbaar te stellen voor het grote publiek, dat ze vervolgens voor allerlei doeleinden mag gebruiken. Ook data van de Europese Unie zelf zullen beschikbaar worden gesteld.

Dat heeft Eurocommissaris Neelie Kroes, verantwoordelijk voor de portefeuille Digitale Agenda, maandag bekendgemaakt. De Europese Commissie wil een richtlijn uit 2003 aanpassen, zodat in principe alle gegevens die met belastinggeld worden betaald, mogen worden hergebruikt voor commerciële en niet-commerciële doeleinden.

De algemene regel moet volgens de EU worden dat informatie mag worden hergebruikt, behalve als er copyright van derden op rust. Dankzij de maatregelen moeten burgers en organisaties informatie van de overheid op een andere manier kunnen inzetten, bijvoorbeeld informatie over het weer, over energie-uitstoot of bepaalde statistieken.

Continue reading

Share This:

Wikileaks zocht zelf naar geheime documenten ?

26 januari 2011

Wikileaks schuimde volgens een Amerikaans beveiligingsfirma P2P-netwerken af op zoek naar geheime documenten. Het Amerikaanse beveiligingsbedrijf Tiversa, een specialist in peer-to-peernetwerken, beweert bewijzen te hebben dat Wikileaks geheime documenten van zulke netwerken heeft geplukt. Dat vertelt directeur Robert Boback aan Bloomberg. Volgens Boback onderzoekt de Amerikaanse overheid de zaak. Eerder werkte hij al samen met de FBI en andere Amerikaanse overheidsdiensten. Tiversa deed de ontdekking toen het op 7 februari 2009 gedurende een uur het verkeer op verschillende populaire P2P-netwerken, waaronder LimeWire en Kazaa, analyseerde. Volgens Boback zochten vier computers met een IP-adres uit Zweden systematisch naar Excel- en andere bestanden waarin veel informatie kan opgeslagen worden. In totaal voerden de verdachte computers in een uur tijd 413 zoekopdrachten uit. De Amerikaan acht het onwaarschijnlijk dat de bewuste computers niet aan Wikileaks toebehoren, maar harde bewijzen heeft hij niet. Wel haalt hij verschillende voorbeelden aan van gevoelige documenten die ongewild via P2P-netwerken verspreid werden en die later op de klokkenluidersite verschenen.

Continue reading

Share This:

Politici Internet-onbenullen

27 december 2010

Politici zijn de aansluiting met de online wereld kwijt en hebben geen enkel benul van wat er nu eigenlijk in de wereld gaande is. Hackers zullen de regie moeten voeren. Dat was een belangrijkste boodschap van hacker en XS4ALL-oprichter Rop Gonggrijp aan de 2000 verzamelde hackers op het Chaos Communication Congres in Berlijn. ‘De politici zitten te draaien aan een stuur, maar hebben eigenlijk geen flauw idee of dat nog überhaupt aan iets verbonden is’, stelt hij. Dat bewijzen wat hem betreft de gebeurtenissen rond Wikileaks op dit moment. Het feit dat duizenden documenten rond het functioneren van staten onderling uitlekken maakt ze nerveus. ‘Eigenlijk merk je dat politici begrijpen dat het uitloopt op een crash, waarbij ze alleen maar hopen dat zoiets pas gebeurt als hun termijn erop zit’. Het is volgens Gonggrijp nog te vroeg om te zeggen wat precies de verandering is die Wikileaks gaat brengen. Hij ziet dat er nog zoveel verandert dat het nog geen vaste vorm kan krijgen. ‘Duidelijk is wel dat we nog invloed kunnen uitoefenen’.

Continue reading

Share This:

Nederlandse ‘Wikileaks’ in de lucht

20 december 2010

Het was te verwachten. Het succes van Wikileaks heeft tot een Nederlandse variant geleid. Opennu.nl is er nu voor het lekken van lokale (Nederlandse) documenten. Opennu is een initiatief van Michel Spekkers, een SP-lid uit Breda die eerder een Wikileaks-kloon voor Breda maakte. Op zijn site maakt hij bekend dat hij zijn taken als commissielid voor de SP in de Brabantse gemeente neerlegt om zich volledig te richten op de lokale versie van Wikileaks. Het is de bedoeling om snel 50 gemeenten aan te sluiten op de site. ‘Open(N)u is landelijk lokaal. In elke gemeente kan 1 ‘wikileak’ worden geopend, over een tijdje ook maximaal een per provincie. Er komt een landelijke box voor zaken die lokaal of provinciaal niet kunnen worden opgelost. Maar er zijn verhalen dat er al wordt gewerkt aan een nationale ‘wikileaks’. Wij wachten dat even af’, legt Spekkers uit. Op dit moment zijn er elf gemeenten actief. Spekkers zegt dat hij binnen drie dagen 5 gigabyte aan informatie ophaalde met Openbreda. ‘Daar zat onder andere informatie bij over mogelijke belangenverstrengeling van een actieve bestuurder’, zegt Spekkers. Ook zijn er veiligheidsrapporten over Bredase scholen opgedoken, die niet bepaald positief zijn.

Continue reading

Share This:

Kroes trekt lessen uit Wikileaks

17 december 2010

Overheden moeten zo transparant en open mogelijk zijn, stelt Neelie Kroes. Dat is belangrijk én praktisch: met minder geheimen kan er ook minder uitlekken. Dat is een van de lessen die eurocommissaris Neelie Kroes trekt uit de ‘Wikileaks-saga’, zoals ze het lek van 250.000 geheime Amerikaanse ambtsberichten zelf omschrijft. De berg geheime telegrammen stonden op SiprNet, een besloten intranet van de Amerikaanse Defensie en Buitenlandse Zaken. Echt geheim was het niet: ten minste 2,5 miljoen ambtenaren en militairen hebben toegang tot die bestanden. Kroes: ‘From a cyber-security angle, this highlights the need for all organisations and individuals to protect themselves against threats to steal confidential information’. Maar, zo voegt ze er aan toe: ‘In parallel, we should also ensure that we, as governments and public administrations, are as transparent and open as possible. I think that is an important value, but it also has a major practical advantage: it reduces the amount of information that requires special protection’.

Continue reading

Share This:

Is de overheid wel te vertrouwen ?

23 november 2010

Uit tientallen geheim gehouden reacties blijkt dat bibliotheken, burgers en zelfs een advocaat intellectueel eigendom vrezen voor de verstrekkende gevolgen van achterkamertjesoverleg over ACTA. De reacties op het handelsverdrag zijn ingestuurd na een internetconsultatie. Een deel daarvan werd al eerder openbaar gemaakt (de neutrale en gematigd positieve reacties), maar een ander deel werd geheim gehouden (de negatieve en kritische reacties). Bigwobber eiste en kreeg openbaarmaking door middel van een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Als een overheid niet volledig transparant wil zijn, een internetconsultatie uitvert en vervolgens slechts de neutrale of positieve reacties openbaart wekt het de schijn belanghebbende te zijn met een eigen agenda. Het lijkt er steeds meer op dat de overheid (in ieder geval zeker in dit dossier) niet langer te vertrouwen is. De overheid waagt zich daarmee op zeer glad ijs, want als het vertrouwen in de overheid definitief verdwijnt, dan is betekent dat de ondergang van de democratiesche rechtsstaat.

Continue reading

Share This:

BVH: politie verbergt kritieke informatie

15 november 2010

De politieorganisatie heeft een vernietigend rapport over de centrale database BVH in een bureaulade gelegd. De verantwoordelijke korpsbeheerders hebben het rapport nooit te zien gekregen. Dat zei Henri Lenferink, korpsbeheerder van het korps Hollands Midden en burgemeester van Leiden, afgelopen zaterdag in EenVandaag, De hoofdcommissarissen moeten volgens Lenferink van het rapport hebben geweten. Ondanks het negatieve rapport ging het project gewoon door. De gekozen software en IT-architectuur was volgens het rapport van erg lage kwaliteit en slecht te onderhouden. Het zou leiden tot toename van de administratieve rompslomp. Een woordvoerder van de Raad van Hoofdcommissarissen heeft gezegd dat de hoofdcommissarissen van het rapport op de hoogte waren. Opstelten bekijkt samen met de korpsbeheerders of BVH moet worden vervangen. Diverse politici, onder wie VVD-politica Jeanine Hennis-Plasschaert, hebben de minister opgeroepen om het systeem niet te gebruiken. De Basisvoorziening Handhaving (BVH) is sinds eind 2009 bij alle 26 politiekorpsen in gebruik voor het melden van incidenten en het maken van processen-verbaal en persoonsdossiers.

Continue reading

Share This:

Meer IT ?

30 september 2010

Het conceptakkoord tussen VVD, CDA (en uieindelijk ook door de PVV) zet hevig in op IT. Er komt een brede meldplicht bij datalekken en privacyschendingen. Ook grote risicovolle IT-projecten worden aangepakt. Zo zet het geplande kabinet in op grote IT-projecten en het aanpakken van problemen. Dat moet gebeuren door het aanscherpen van het toezicht. Daarmee hoopt de regering de stroom van problemen van de afgelopen jaren in te dammen, zoals bijvoorbeeld het EPD, OV-chipkaart, en diverse mislukte software introducties. Een opmerkelijke stap is dat stevig wordt ingezet op privacy. Als er persoonsgegevens worden opgeslagen dan moet met regelmaat getoetst worden of de maatregelen effectief zijn. Daarmee lijkt het kabinet te breken met de vorige regering, die vragen naar het effect van maatregelen steevast weigerde te beantwoorden. Als er datalekken zijn dan moeten diensten, ‘waaronder de overheid’, dat melden en een toezichthouder kan vervolgens boetes uitdelen voor het niet melden. Onduidelijk is of de lekken dan ook publiek worden gemaakt. Een dergelijke plicht bestaat momenteel al in de meeste Amerikaanse Staten.

Continue reading

Share This:

Arrestatiebevel Wikileaks-voorman ?

16 augustus 2010

D66 heeft in een spoedprocedure opheldering geëist van de Europese Commissie over druk vanuit de Verenigde Staten om Wikileaks-voorman Julian Assange aan te pakken. Ook wil de partij weten of er plannen zijn om websites te censureren. Aanleiding voor de schriftelijke vragen is de oproep van de Amerikaanse regering aan diverse landen op het indienen van strafklachten tegen Assange of Wikileaks. D66-Europarlementariër Marietje Schaake wil opheldering van zowel de Europese Commissie als de Raad van Ministers van Buitenlandse Zaken en Justitie over de kwestie. Zo moet duidelijk worden welke landen zijn benaderd en of er een gezamenlijk Europees standpunt komt. Ook vraagt ze duidelijkheid of er actie tegen de klokkenluiderssite wordt genomen. Verder wil ze dat de bestuurders kleur bekennen op het gebied van persvrijheid. Ook vraagt ze of Europa maatregelen wil nemen om vrijheid van expressie te beschermen. Daarom verzoekt ze om de garantie dat er geen websites geblokkeerd worden, geen censuur wordt gepleegd en bij ingrijpen alleen volgens de wettelijke regels wordt gehandeld.

Continue reading

Share This:

Tolerantere overheid ?

17 maart 2010

De overheid moet zich 'in al haar onderdelen' toleranter opstellen. Die oproep deed de Nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer in de Tweede Kamer tijdens de presentatie van het jaarverslag over 2009. Brenninkmeijer deed een appel op de overheid om stil te staan bij de vraag hoe in de samenleving wordt omgegaan met conflicten. 'Intolerantie bepaalt meer en meer onze samenleving. De betekenis van incidenten wordt als vanzelfsprekend uitvergroot'. Hij wijst erop dat conflicten en incidenten nu eenmaal bij de samenleving horen. Daarmee moet verstandig worden omgegaan. 'Het heeft weinig zin incidenten uit te vergroten en incidenten op de spits te drijven. Niet nog meer repressie'. Meer relativering is op zijn plaats en elkaar de vraag durven stellen 'wat we over en weer in redelijkheid van elkaar verwachten mogen'. Het aantal klachten dat de ombudsman vorig jaar kreeg, is afgenomen. In 2009 kwamen bijna 21 duizend telefoontjes van burgers en ruim twaalfduizend klachten binnen. Dat is een afname van 6,5 procent ten opzichte van 2008.

Continue reading

Share This:

Transparantie

Transparantie
‘De processen van de overheid moeten transparant zijn.’

Dat is een stelling die de laatste jaren sterk aan kracht heeft gewonnen. De ideeën daarachter zijn duidelijkheid. Doorzichtige overheidsprocessen. Duidelijkheid voor de burger. Inzicht in het handelen van de overheidsorganen in het publieke (en uiteraard ook in het niet-zo-publieke) domein. Werken op basis van een één-loket-gedachte. Werken vanuit een interactieve website. Hoe uitdagend dit is, hoe noodzakelijk ook om de burger en zijn overheid als gelijke partijen te kunnen beschouwen: de realisering hiervan is uiterst moeilijk. Dat wordt wel eens gebagatelliseerd: het beeld bestaat immers dat met informatietechnologie alles mogelijk is.

Continue reading

Share This: