De politie overtreedt op de grote schaal de wet als het op de bescherming van persoonsgegevens aankomt. Dat blijkt uit rapporten die digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom met tientallen Wob-verzoeken heeft opgevraagd. Bits of Freedom noemt de conclusies schokkend en roept op tot veel strengere controle van de politie en een moratorium op nieuwe bevoegdheden.
De politie heeft op grond van de Wet Politiegegevens (Wpg) sinds een aantal jaar uitgebreide bevoegdheden voor het verwerken van persoonsgegevens, ook van mensen die niet als verdachte zijn aangemerkt. De Wpg bevat ook normen over hoe de politie met deze persoonsgegevens moet omgaan. Op grond van de Wpg moeten diensten iedere vier jaar controleren of zij aan deze normen voldoen. Bits of Freedom heeft de onderzoeken die eind vorig jaar gedaan zijn met een beroep op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) opgevraagd en geanalyseerd. Uit de conclusies blijkt dat de politie de privacynormen van de Wpg op grote schaal overtreedt.
Geen enkel korps voldoet aan alle wettelijke regels. De Koninklijke Marechaussee scoort het slechtste: zij leeft minder dan twintig procent van de normen na en dan nog slechts ‘op hoofdlijnen’. Twaalf korpsen halen voor minstens de helft van de criteria het niveau ‘voldoet op hoofdlijnen’ niet. Slechts drie korpsen weten op meer dan driekwart van de normen een voldoende te scoren. De twee grootste korpsen van het land hebben het beleid nog het beste op orde en laten op ‘slechts’ één vijfde van de normen steken vallen.
De problemen doen zich over de hele breedte van de wet voor. Zo is de beveiliging van de persoonsgegevens vaak ver onder de maat en wordt niet bijgehouden of personen nog bevoegd zijn om toegang te krijgen tot gegevens. Ook worden gegevens die niet langer bewaard mogen worden vaak niet verwijderd.
Digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom reageert geschokt. Rejo Zenger, onderzoeker bij Bits of Freedom: ‘Het werk van de politie is te belangrijk om teniet te worden gedaan door slordigheden in de toepassing van bevoegdheden. De politie- korpsen moeten de komende maanden keihard aan de slag om het beleid op orde te brengen’. De organisatie eist dat de korpsen gedwongen niet één keer per vier jaar, maar ieder jaar worden gecontroleerd. Ook eist de organisatie een moratorium op nieuwe bevoegdheden. Rejo Zenger: ‘En zolang de korpsen de regels rondom de gegevensbescherming met de voeten treden, kan er van nieuwe bevoegdheden in ieder geval geen sprake zijn’.
Eén van de pijlers van de vrije rechtsstaat is het respecteren van grondrechten, waaronder de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer. Om die vrijheid te beschermen heeft de politie speciale en soms vergaande bevoegdheden gekregen. Aan de toekenning van die bevoegdheden zijn voorwaarden verbonden. Eén van die voorwaarden is een verantwoordelijke omgang met de persoonsgegevens die haar worden toevertrouwd.
Het is schokkend dat geen enkel korps voldoet aan alle wettelijke regels op dit gebied. Dat moet heel snel anders. De korpsen moeten de komende maanden keihard aan de slag om het beleid op orde te brengen en zich aan de wet gaan houden. De korpsen moeten gedwongen worden om élk jaar een volledige controle op het naleven van de regels voor de bescherming van persoonsgegevens uit te voeren. De verslagen van deze controles moeten bovendien altijd openbaar zijn. Nu zijn de normale controles beperkt tot ééns in de vier jaar en is de hercontrole beperkt tot die punten waarop gebreken zijn geconstateerd.
Voor het onderzoek van B its of Freedom klik hier. Daar zijn ook de onderzoeksgegevens zelf in een spreadsheet te vinden.
